Door Madeline Arkins, UIIN Ondernemerschap wordt steeds vaker gezien als cruciaal voor een dynamische economie, omdat het mogelijkheden biedt voor het creëren van banen en economische veerkracht te midden van de opkomst van automatisering en een langere levensverwachting[i]. Voor nieuwe vrouwen is de weg naar het ondernemerschap echter bezaaid met unieke obstakels. Sociale netwerken zijn een cruciale troef voor elke ondernemer, niet alleen als bron van werkaanbiedingen maar ook als middel om te integreren in de bedrijfscultuur van een nieuwe samenleving. Opnieuw beginnen in een vreemd land brengt talloze uitdagingen met zich mee, vooral bij het vinden van werk. Veel nieuwkomers komen aan met waardevolle vaardigheden en diploma’s van instellingen voor hoger onderwijs in hun thuisland, maar integreren in een nieuwe economie en cultuur kan ontmoedigend zijn. Mentorschap vormt hier een belangrijke brug en zorgt voor de menselijke band die nodig is om door de complexiteit van een nieuwe arbeidsmarkt te navigeren.
Toegangsbelemmeringen
Nieuwkomers, vooral vrouwen en mensen met een gemarginaliseerde achtergrond, worden vaak geconfronteerd met aanzienlijke belemmeringen bij het betreden van de arbeidsmarkt. Onderzoek toont aan dat deze uitdagingen vaak beperkte sociale netwerken, uitsluiting van de arbeidsmarkt en hindernissen bij de erkenning van diploma’s omvatten.
- Erkenning van diploma’s: Een van de grootste uitdagingen voor veel nieuwkomers is de moeilijkheid om hun kwalificaties en vaardigheden erkend te krijgen in een nieuw land. Hiervoor moeten ze vaak aanvullende lokale kwalificaties halen om hun capaciteiten aan te tonen. Dit proces kan ertoe leiden dat geschoolde personen vast komen te zitten in functies die onder hun werkelijke capaciteiten liggen, waardoor een cyclus van devaluatie en te weinig werkgelegenheid in stand wordt gehouden.
- Isolement: Sociaal isolement kan deze uitdagingen versterken. De integratie in zowel de samenleving als de arbeidsmarkt wordt bijvoorbeeld sterk belemmerd wanneer mensen geen toegang hebben tot netwerken die informatie, aanknopingspunten en culturele inzichten kunnen bieden. Dit geldt vooral in westerse samenlevingen, waar de arbeidsmarkt geformaliseerd is en de concurrentie groot.
- Gendervooroordelen: Voor vrouwelijke nieuwkomers kunnen de uitdagingen verergerd worden door discriminatie, zoals gendervooroordelen, waardoor ze terechtkomen in specifieke, vaak lagerbetaalde functies in de huishoudelijke of zorgsector en hun professionele ambities worden ondermijnd. Bovendien, als de nieuwkomer bijvoorbeeld op de vlucht is voor een crisis, creëert de sluiting van scholen en kinderopvangfaciliteiten een situatie waarin veel vrouwen naast hun beroepsleven extra taken hebben op het gebied van kinderopvang en thuisonderwijs. [ii] Deze onevenredige toename van onbetaald werk kan de mogelijkheden van vrouwen om carrière te maken of zich te ontwikkelen in een nieuw land aanzienlijk beperken.[iii]
Mentorschap als gelijkmaker
Op deze manier bieden mentorprogramma’s meer dan alleen begeleiding; door connecties te creëren tussen nieuwkomers en gevestigde professionals kan mentorschap ook toegang bieden tot de sociale netwerken die essentieel zijn voor carrièreontwikkeling. Van cruciaal belang is dat mentoren deuren kunnen openen naar nieuwe kansen door nieuwkomers te introduceren in hun eigen professionele kringen. Het concept van “zwakke banden” is vooral belangrijk in deze context.
Sterke banden, zoals familie en goede vrienden, bieden vaak emotionele steun, maar het zijn de kennissen of zwakke banden die een ‘brug’ kunnen vormen naar nieuwe kansen en netwerken.[iv]
Voor nieuwkomers is het ontwikkelen van deze zwakke banden van cruciaal belang; ze zijn belangrijke kanalen waarlangs kennis over banenmarkten en ondernemingskansen stroomt. In dit opzicht bieden mentoren een brug, niet alleen naar werk, maar ook naar het begrijpen van de nuances van lokale gebruiken en werkpraktijken. Bovendien kan mentorschap op maat van de behoeften van vrouwen gendervooroordelen bestrijden door hen de vaardigheden en het vertrouwen te geven om bredere carrièrepaden of ondernemersinspanningen na te streven. Programma’s die mentorschap bieden aan leeftijdsgenoten, of mentoren die een gemeenschappelijke identiteit delen met hun leerlingen, kunnen bijzonder effectief zijn door het aanbieden van vergelijkbare ervaringen en begeleiding vanuit een gedeelde context.
Aanbevelingen voor mentoren
- Cultureel bewustzijn: Zowel mentors als mentees hebben baat bij een scherp bewustzijn en begrip van culturele verschillen en verwachtingen. Om mentorschap effectief te laten zijn, moeten mentors getraind worden om de culturele achtergrond en unieke uitdagingen van hun mentees te begrijpen. Dit begrip bevordert empathie en bouwt vertrouwen op – een fundamenteel element voor elke succesvolle mentorrelatie.
- Open communicatie: Mentorschapstructuren die open communicatie aanmoedigen en vanaf het begin realistische verwachtingen stellen, zijn essentieel. Dit omvat het erkennen van de behoefte aan het opbouwen van vertrouwen en het respecteren van verschillende levensritmes die zijn gevormd door de vroegere ervaringen van de migranten.
Concluderend kan worden gesteld dat mentorschap niet alleen een nuttige aanvulling is, maar een cruciale component in de ondersteuningssystemen voor nieuwkomers als ondernemer. Het overstijgt louter kennisoverdracht en fungeert als een cruciaal ondersteuningsmechanisme dat belemmeringen voor integratie en empowerment in nieuwe samenlevingen kan helpen wegnemen. Wanneer mentorschap effectief wordt geïmplementeerd, kan het het potentieel van migranten omzetten in tastbaar succes, waarbij het zowel de persoonlijke groei bevordert als het bredere ondernemerslandschap van gastlanden verrijkt.
Dit artikel is gebaseerd op onderzoeksinzichten van het Erasmus+ NatAlli project. Voor meer informatie en het volledige rapport “Challenges and Opportunities faced by Highly Educated Ukrainian Women in the Crisis” zie www.natalliproject.eu. [ i] Kritikos, A. Entrepreneurs and their impact on jobs and economic growth. IZA Wereld van de Arbeid 2024: 8 doi: 10.15185/izawol.8.v2
[ii] Hune, D., Robledo C., & Scharapow, N. (2024) Uitdagingen en kansen voor hoogopgeleide Oekraïense vrouwen in de crisis. NatAlli Project https://natalliproject.eu/research/
[iii] Power, K. (2020). De COVID-19 pandemie heeft de zorglast van vrouwen en gezinnen vergroot. Duurzaamheid: Wetenschap, praktijk en beleid, 16(1), 67-73.
[iv] Granovetter, Mark (1983). De kracht van zwakke banden: A Network Theory Revisited, Sociologische Theorie, Vol.1, pp.201-233.
